بدترین نوع بیماری قلبی مادرزادی * چیست؟ آیا راه درمانی برای آن وجود دارد؟ نوبت دهی آنلاین و فوری در ادامه مطلب به همراه رضایت بیمار نتیجه گرفته. به این منظور در ادامه با ما همراه باشید. همچنین می‌توانید برای اطلاعات بیشتر کادر مشاوره انلاین قبل از ویزیت را پر کرده و منتظر تماس سفیر سلامت بهار زندگی باشید.
نقص مادرزادی قلب به گروهی از بیماری‌ها اطلاق می‌شود که در دوران جنینی به وجود می‌آیند و ناشی از رشد و تکامل نادرست قلب در این دوره هستند. این نقص‌ها می‌توانند پس از تولد نوزاد منجر به مشکلات گوناگونی شوند. آگاهی از این بیماری‌ها و مشاوره با متخصص قلب و عروق، می‌تواند به درک بهتر و مدیریت آن کمک کند. شما می‌توانید از طریق وب سایت بهار زندگی با پزشکان متخصص قلب و عروق و فوق‌تخصص قلب کودکان به صورت تلفنی، آنلاین یا حضوری ارتباط برقرار کرده و اطلاعات لازم را کسب کنید. در صورت نیاز، امکان رزرو وقت ملاقات حضوری نیز وجود دارد.
نقص مادرزادی قلب چیست؟
- نقص مادرزادی قلب (CHD) هنگامی رخ می‌دهد که قلب یا رگ‌های خونی نزدیک به آن، قبل از تولد به درستی رشد نمی‌کنند. این نقایص می‌توانند جریان خون در قلب را غیرطبیعی کنند یا باعث انسداد جریان خون در قلب یا عروق شوند و در نتیجه عملکرد قلب را مختل کنند.
- برخی از این نقایص در کودکان ساده هستند و نیازی به درمان خاصی ندارند، در حالی که برخی دیگر پیچیده‌تر هستند و نیاز به درمان فوری دارند. گاهی ممکن است کودک نیاز به چندین عمل جراحی قلب در طول چندین سال برای اصلاح نقص مادرزادی داشته باشد.
- حدود ۱ درصد از نوزادان با نقایص مادرزادی قلب متولد می‌شوند و بسیاری از افراد مبتلا تا بزرگسالی به زندگی ادامه می‌دهند. در اغلب موارد، علت این بیماری‌ها ناشناخته است، اما برخی موارد می‌توانند ناشی از عفونت‌های ویروسی در مادر، مصرف الکل یا مواد مخدر در دوران بارداری، یا عوامل ژنتیکی باشند.
علائم بیماری مادرزادی قلبی در نوزادان چیست؟
نقایص مادرزادی شدید قلب معمولاً بلافاصله پس از تولد یا در چند ماه اول زندگی آشکار می‌شوند. علائم مشکلات قلبی در نوزادان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- سیانوز: تغییر رنگ لب‌ها، زبان، یا ناخن‌ها به خاکستری یا آبی کم‌رنگ.
- تنفس سریع و سطحی.
- اِدِم و تورم: در اندام‌های انتهایی مانند پاها، ناحیه شکم، و اطراف چشم.
- این نوزادان ممکن است هنگام شیر خوردن دچار تنگی نفس شوند، که این موضوع می‌تواند باعث کاهش وزن یا وزن‌گیری ضعیف در آنها شود.
برخی از بیماری‌های مادرزادی قلبی (CHD) که جدیت کمتری دارند و علائم زیادی ایجاد نمی‌کنند، ممکن است تا اواخر دوران کودکی تشخیص داده نشوند. علائم و نشانه‌های نقص مادرزادی قلب در کودکان بزرگ‌تر می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- این کودکان هنگام ورزش یا فعالیت به‌راحتی دچار تنگی نفس می‌شوند.
- فعالیت‌های فیزیکی به سرعت آنها را خسته می‌کند.
- ممکن است در حین ورزش یا فعالیت غش کنند.
- تورم در دست‌ها یا مچ پا دیده می‌شود.
تشکیل نشدن قلب جنین چه علائمی دارد؟
در بیشتر موارد، تشکیل نشدن قلب جنین تنها از طریق سونوگرافی یا سایر آزمایش‌های غربالگری قبل از تولد تشخیص داده می‌شود، زیرا معمولاً علائم خاصی در مادر ایجاد نمی‌کند. برخی از نشانه‌های قابل مشاهده پس از تولد ممکن است شامل پوست آبی یا رنگ‌پریده، تنفس سریع، مشکلات تغذیه‌ای، افزایش وزن کم، و ضربان قلب سریع یا نامنظم باشند.
علائم نقص مادرزادی دریچه قلب
بیماری‌های مادرزادی قلب می‌توانند در نوزادان و کودکان علائم شدیدی ایجاد کنند. علائم نقص دریچه قلب در نوزادان شامل موارد زیر است
- ضربان قلب سریع
- تورم پاها، شکم، یا اطراف چشم
- تغییر رنگ پوست یا لب‌ها به آبی (سیانوز)
- خستگی و تنفس سریع هنگام شیر خوردن
علل نقص مادرزادی قلب چیست؟
در ۶ هفته اول بارداری، زمانی که قلب جنین شروع به شکل‌گیری و تپش می‌کند، رگ‌های خونی اصلی قلب نیز در این دوره حساس رشد می‌کنند. نقایص مادرزادی قلبی اغلب در این مرحله از رشد جنین به وجود می‌آیند. پزشکان هنوز به‌طور دقیق نمی‌دانند چه عواملی باعث ایجاد بسیاری از این نقایص می‌شود، اما برخی عوامل ممکن است نقش داشته باشند:
- ژنتیک
- برخی بیماری‌ها و اختلالات پزشکی
- مصرف برخی داروها
- عوامل محیطی یا سبک زندگی، مانند سیگار کشیدن
علت تشکیل نشدن قلب جنین
دلایل تشکیل نشدن قلب جنین یا تأخیر در تشکیل آن معمولاً نامشخص است، اما این مسئله خطرات زیادی به همراه دارد. در بسیاری از موارد، اگر مادر، پدر یا خواهر و برادر نوزاد دارای نقص مادرزادی قلبی باشند، سابقه خانوادگی می‌تواند تأثیرگذار باشد.
احتمال بروز نقایص مادرزادی قلب در دختران بیشتر است یا پسران؟
طبق گزارشات پزشکان، شیوع بیماری‌های قلبی در نوزادان تازه متولد شده، به‌ویژه در دختران، بیشتر از پسران است.
عوامل خطر نارسایی قلبی مادرزادی چیست؟
هرچند علت دقیق بسیاری از این نقایص ناشناخته است، اما برخی از عوامل خطر شناسایی شده‌اند که می‌توانند احتمال بروز این مشکلات را افزایش دهند. این عوامل عبارتند از:
سرخجه (سرخک آلمانی)
ابتلا به سرخجه در دوران بارداری می‌تواند منجر به مشکلاتی در رشد قلب جنین شود. انجام آزمایش خون قبل از بارداری می‌تواند مشخص کند که آیا شما در برابر سرخجه مصونیت دارید یا خیر. در صورت عدم مصونیت، دریافت واکسن توصیه می‌شود.
دیابت
کنترل دقیق قند خون قبل و در طول بارداری می‌تواند خطر نقص مادرزادی قلب در نوزاد را کاهش دهد. دیابتی که در دوران بارداری ایجاد می‌شود (دیابت بارداری) به‌طور کلی خطر ابتلا به نقص قلبی را افزایش نمی‌دهد.
داروها
برخی داروهای مصرف‌شده در دوران بارداری می‌توانند منجر به آنومالی قلبی مادرزادی شوند. این داروها شامل تالیدومید، مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین، استاتین‌ها، داروی آکنه ایزوترتینوئین (راکوتان)، برخی داروهای صرع و برخی داروهای ضد اضطراب هستند.
مصرف الکل در دوران بارداری
مصرف الکل در دوران بارداری می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی مادرزادی را افزایش دهد.
سیگار کشیدن
سیگار کشیدن در دوران بارداری خطر بروز بیماری‌های مادرزادی قلبی را در نوزاد افزایش می‌دهد. ترک سیگار پیش از بارداری توصیه می‌شود.
سابقه خانوادگی و ژنتیک
نقایص مادرزادی قلب گاهی به دلیل عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی ایجاد می‌شوند و ممکن است با یک سندروم ژنتیکی همراه باشند. به‌عنوان مثال، بسیاری از کودکان مبتلا به سندرم داون (وجود کروموزوم ۲۱ اضافی) یا حذف بخشی از کروموزوم ۲۲ دارای نقص مادرزادی قلبی هستند.
روش تشخیص بیماری مادرزادی قلبی (CHD) چگونه است؟
اگر کودک دچار تأخیر در رشد یا تغییر رنگ در لب‌ها، زبان یا ناخن‌ها باشد، پزشک ممکن است به وجود نقص مادرزادی قلب مشکوک شود. در چنین مواردی، متخصص قلب ممکن است با استفاده از گوشی پزشکی به صدای قلب کودک گوش دهد و صدای غیرمعمولی به نام "سوفل" را بشنود.
بیشتر سوفل‌های قلبی بی‌خطر هستند و به معنای وجود نقص قلبی نیستند. با این حال، برخی از آنها ممکن است ناشی از تغییرات جریان خون به قلب باشند. برای تشخیص نقص مادرزادی قلب، پزشکان از آزمایش‌های زیر استفاده می‌کنند:
پالس اکسیمتری
این ابزار با قرار گرفتن روی نوک انگشت، میزان اکسیژن خون را اندازه‌گیری می‌کند. سطح اکسیژن پایین می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات قلبی یا ریوی باشد.
الکتروکاردیوگرام (ECG)
نوار قلب یک آزمایش غیرتهاجمی است که فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند و می‌تواند به تشخیص ریتم نامنظم قلب (آریتمی) کمک کند.
اکوکاردیوگرافی
اکوکاردیوگرافی تصویری از نحوه حرکت خون در قلب و دریچه‌های آن ارائه می‌دهد و می‌تواند در دوران جنینی نیز انجام شود.
اشعه ایکس قفسه سینه
این آزمایش وضعیت قلب و ریه‌ها را نشان می‌دهد. اشعه ایکس می‌تواند اطلاعاتی درباره بزرگ‌شدگی قلب یا وجود خون یا مایعات اضافی در ریه‌ها ارائه دهد که ممکن است نشانه‌ای از نارسایی قلبی باشد.
کاتتریزاسیون قلبی
در این روش، یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر (کاتتر) از طریق رگ‌های خونی، معمولاً از ناحیه کشاله ران، به قلب هدایت می‌شود. این روش می‌تواند اطلاعات دقیقی درباره جریان خون و عملکرد قلب ارائه دهد و برخی از درمان‌ها نیز در طول کاتتریزاسیون انجام می‌شوند.
ام آر آی قلب
این آزمایش برای تشخیص و ارزیابی نقایص مادرزادی قلب در نوجوانان و بزرگسالان استفاده می‌شود و تصاویر سه‌بعدی از قلب ارائه می‌دهد که امکان اندازه‌گیری دقیق حفره‌های قلب را فراهم می‌کند.
بهترین راه درمان نقص مادرزادی قلب چیست؟
درمان نقایص مادرزادی قلب در کودکان به نوع و شدت بیماری بستگی دارد. در برخی موارد، نقص مادرزادی قلب ممکن است بدون تأثیر طولانی‌مدت بر سلامت کودک باشد و نیازی به درمان نداشته باشد. به عنوان مثال، برخی از سوراخ‌های کوچک در قلب ممکن است با گذر زمان و رشد کودک به‌طور طبیعی بسته شوند. اما نقایص مادرزادی قلبی جدی نیاز به درمان فوری پس از تشخیص دارند. به‌طور کلی، درمان این بیماری‌ها می‌تواند شامل استفاده از داروها، انجام عمل‌های قلبی، جراحی یا حتی پیوند قلب باشد.
۱. دارودرمانی برای درمان نقایص مادرزادی قلب
برای کنترل علائم یا عوارض ناشی از نقایص مادرزادی قلب، ممکن است دارو تجویز شود. این داروها می‌توانند به‌تنهایی یا به‌عنوان مکملی برای دیگر روش‌های درمانی استفاده شوند. برخی از داروهای مفید برای درمان نقایص مادرزادی قلب شامل موارد زیر هستند:
- داروهای فشار خون: مانند مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE inhibitors)، مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین (ARBs)، و مسدودکننده‌های بتا.
- قرص‌های ادرار آور: این داروها با کاهش میزان مایعات بدن، فشار وارد بر قلب را کاهش می‌دهند.
- داروهای ریتم قلب: این داروها که به عنوان ضد آریتمی شناخته می‌شوند، به کنترل ضربان قلب نامنظم (آریتمی) کمک می‌کنند.
۲. جراحی برای درمان بیماری‌های مادرزادی قلب در کودکان و بزرگسالان
اگر کودک شما دچار نقص مادرزادی قلبی شدید باشد، پزشک ممکن است جراحی قلب باز یا دیگر روش‌های جراحی را توصیه کند:
- کاتتریزاسیون قلبی: برخی از نقایص مادرزادی قلب را می‌توان با استفاده از کاتترهای نازک و انعطاف‌پذیر بدون نیاز به جراحی قلب باز ترمیم کرد. برای مثال، این روش ممکن است برای رفع سوراخ‌های قلب یا نواحی باریک استفاده شود. در طول کاتتریزاسیون، متخصص قلب یک یا چند کاتتر را از طریق یک رگ خونی به قلب هدایت می‌کند و ابزارهای کوچکی از طریق این کاتترها به قلب منتقل می‌شوند تا نقص را ترمیم کنند. برخی از این روش‌ها ممکن است به‌صورت مرحله‌ای و در طول چند سال انجام شوند.
- جراحی قلب: ممکن است کودک شما برای ترمیم نقص مادرزادی قلب نیاز به جراحی قلب باز یا جراحی کم تهاجمی داشته باشد. نوع جراحی به نوع و شدت نقص بستگی دارد.
- پیوند قلب: اگر نقص قلبی قابل ترمیم نباشد، ممکن است نیاز به پیوند قلب باشد.
- مداخله قلبی جنین: در موارد نادر، اگر نقص قلبی جدی قبل از تولد تشخیص داده شود، می‌توان در دوران بارداری اقداماتی برای اصلاح مشکل یا کاهش عوارض آن انجام داد. این نوع مداخله فقط در شرایط بسیار خاص و نادر انجام می‌شود.
برخی از کودکان مبتلا به نقایص مادرزادی قلبی ممکن است در طول زندگی خود به جراحی‌ها و مداخلات متعددی نیاز داشته باشند. پس از جراحی، کودک باید به‌طور منظم تحت معاینه و نظارت فوق تخصص قلب قرار گیرد.
درمان خانگی نقص مادرزادی قلب
اگر فرزند شما دارای نقص مادرزادی قلبی است، ممکن است برای حفظ سلامت قلب و جلوگیری از عوارض، تغییراتی در سبک زندگی لازم باشد. رعایت نکات زیر می‌تواند به بهبود علائم و مدیریت صحیح این بیماری در شما یا فرزندتان کمک کند:
۱. محدودیت‌های ورزشی و فعالیت‌ها برای کودکان و بزرگسالان مبتلا به CHD
برخی از کودکان مبتلا به نقص مادرزادی قلب ممکن است نیاز به محدود کردن ورزش یا فعالیت‌های فیزیکی داشته باشند. با این حال، بسیاری دیگر با این نوع نقص می‌توانند در فعالیت‌های ورزشی شرکت کنند. پزشک کودک شما می‌تواند شما را راهنمایی کند که کدام ورزش‌ها و فعالیت‌ها برای کودک شما بی‌خطر هستند.
۲. استفاده از آنتی‌بیوتیک برای پیشگیری از عفونت‌های قلبی
گاهی نقص مادرزادی قلب می‌تواند خطر ابتلا به عفونت در دیواره داخلی قلب یا دریچه‌های قلب (اندوکاردیت عفونی) را افزایش دهد. در چنین مواردی، آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است قبل از انجام اقدامات دندانپزشکی برای پیشگیری و درمان عفونت‌های قلبی توصیه شوند، به ویژه برای افرادی که دارای دریچه‌های مکانیکی قلب هستند.
۳. دریافت حمایت از دیگران برای مدیریت مشکلات مادرزادی قلب
ارتباط با افرادی که شرایط مشابهی را تجربه کرده‌اند می‌تواند برای شما آرامش‌بخش و دلگرم‌کننده باشد. از پزشک قلب فرزندتان بپرسید که آیا گروه‌های حمایتی در منطقه شما وجود دارد.
زندگی با نقص مادرزادی قلب ممکن است باعث شود برخی از کودکان احساس استرس یا اضطراب کنند. صحبت با یک درمانگر یا مشاور می‌تواند به شما و فرزندتان کمک کند تا راه‌های جدیدی برای مدیریت استرس و اضطراب بیاموزید.
شایع‌ترین بیماری‌های مادرزادی قلبی در نوزادان و بزرگسالان (انواع بیماری‌های مادرزادی قلب)
بیماری‌های قلبی مادرزادی انواع مختلفی دارند که بسیاری از آنها می‌توانند ارثی باشند. این بیماری‌ها معمولاً بر دیواره‌ها، دریچه‌ها یا رگ‌های خونی قلب تأثیر می‌گذارند. برخی از این نقایص بسیار جدی هستند و ممکن است نیاز به چندین جراحی و درمان داشته باشند. در ادامه به بررسی انواع مختلف این بیماری‌ها می‌پردازیم.
۱. سوراخ در قلب (نقص سپتال)
این وضعیت به معنای وجود یک سوراخ در دیواره یا سپتوم قلب است. سپتوم دیواره‌ای است که قسمت‌های چپ و راست قلب را از هم جدا می‌کند و وجود این سوراخ باعث می‌شود که خون در دو سمت قلب مخلوط شود.
۲. نقص سپتوم دهلیزی (ASD)
نقص سپتوم دهلیزی به معنای وجود یک سوراخ در دیواره بین حفره‌های فوقانی قلب (دهلیز راست و چپ) است. این سوراخ باعث می‌شود که خون دهلیز چپ با خون دهلیز راست مخلوط شود. در برخی موارد، نقص سپتوم دهلیزی به‌طور طبیعی بسته می‌شود، اما در دیگر موارد نیاز به ترمیم یا جراحی خواهد بود.
۳. نقص دیواره بین بطنی (VSD)
نقص دیواره بین بطنی به معنای وجود یک سوراخ در دیواره‌ای است که حفره‌های پایینی قلب (بطن‌ها) را از هم جدا می‌کند. این نقص باعث می‌شود که خون به جای پمپاژ به بدن، به ریه‌ها بازگردد. در برخی موارد، نقص دیواره بین بطنی کوچک ممکن است به‌طور طبیعی بسته شود، اما اگر نقص بزرگ‌تر باشد، ممکن است نیاز به جراحی برای ترمیم آن باشد.
۴. نقص کامل کانال دهلیزی‌بطنی (CAVC)
نقص کامل کانال دهلیزی‌بطنی (CAVC) یکی از جدی‌ترین انواع نقص‌های سپتوم است و بر تمام چهار حفره قلب تأثیر می‌گذارد. این نقص مانع از جریان صحیح خون غنی از اکسیژن به قسمت‌های مختلف بدن می‌شود. درمان این وضعیت معمولاً شامل استفاده از پچ برای ترمیم نقص است، اما برخی از افراد ممکن است به چندین عمل جراحی نیاز داشته باشند.
۵. نقص دریچه قلب و علت گرفتگی رگ قلب در نوزادان
دریچه‌های قلب مسئول کنترل جریان خون از بطن‌ها و شریان‌های قلب هستند. برخی از نقص‌های قلبی مادرزادی می‌توانند به دریچه‌های قلب آسیب برسانند. انواع نقص‌های دریچه‌ای شامل:
- تنگی مجرا: این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که دریچه‌ها باریک یا سفت شده و نمی‌توانند به درستی باز شوند، که باعث می‌شود خون به سختی از آنها عبور کند.
- نارسایی دریچه تریکوسپید: در این نقص، دریچه‌های قلب به طور کامل بسته نمی‌شوند و خون از دریچه‌ها به عقب نشت می‌کند.
- آترزیا: این نقص زمانی اتفاق می‌افتد که دریچه به درستی شکل نگرفته یا فاقد منفذی برای عبور خون باشد، که می‌تواند باعث مشکلات پیچیده‌تر در قلب شود.
- ناهنجاری ابشتین: نقصی در دریچه تریکوسپید که ممکن است مانع از بسته شدن مناسب آن شود. نوزادانی که به این ناهنجاری دچار هستند، ممکن است دچار نقص تیغه بین دهلیزی (ASD) نیز باشند.
- تنگی دریچه ریوی: شایع‌ترین نقص دریچه‌ای در نوزادان که معمولاً با تکنیک‌های کاتتر درمان می‌شود. نوزادان مبتلا به موارد شدید ممکن است دچار مشکلاتی در بطن راست شوند.
در برخی موارد، دریچه‌های قلب ممکن است دچار گشادی شوند. گشادی دریچه آئورت می‌تواند خطرناک باشد زیرا ممکن است به بروز بیماری‌های قلبی دیگر مانند آریتمی و آنژین صدری منجر شود.
۶. تترالوژی فالوت
تترالوژی فالوت یک نقص مادرزادی قلبی پیچیده است که شامل چهار مشکل اصلی است:
- نقص دیواره بین بطنی بزرگ (VSD)
- دیواره ضخیم اطراف بطن راست
- قرارگیری نادرست آئورت بر روی سوراخ دیواره بطن
- دریچه ریوی سفت که مانع از جریان مناسب خون به ریه‌ها می‌شود
- نوزادان با تترالوژی فالوت ممکن است بلافاصله پس از تولد نیاز به جراحی قلب باز داشته باشند.
۷. مجرای شریانی باز شده (PDA)
این وضعیت به معنای باقی ماندن سوراخی در آئورت است که معمولاً در دوران بارداری برای دور زدن ریه‌های جنین باز می‌ماند و از طریق بند ناف اکسیژن دریافت می‌کند. پس از تولد، این سوراخ باید بسته شود تا خون از ریه‌ها اکسیژن دریافت کند. اگر سوراخ بسته نشود، به عنوان نقص مجرای شریانی شناخته می‌شود.
نظرات کاربران